Dziś obchodzimy Światowy Dzień Transplantacji i Transplantologii. A jeśli mowa o transplantacjach to mowa o Zbigniewie Relidze; naukowcu, polityku, ale przede wszystkim niezwykle utalentowanym kardiochirurgu, który dzięki swoim osiągnięciom w dziedzinie transplantacji rozpoczął nowy rozdział w dziejach ratowania życia ludzkiego.
Zbigniew Religa nie od zawsze interesował się medycyną. W młodzieńczych latach pragnął studiować filozofię i gdyby nie nacisk ze strony jego rodziców, nigdy takowej by nie ukończył. To właśnie oni w trakcie studiów wpajali mu sumienność i kontrolowali wyniki kolejnych egzaminów, co przyczyniło się do zapałania miłością do nauk medycznych przez przyszłego doktora chorób serca. Religa rozpoczął pracę w Szpitalu Wolskim w Warszawie, gdzie wypracował specjalizację z chirurgii oraz obronił swoją pracę doktorską. W latach siedemdziesiątych wyjechał na staż do USA, gdzie zgłębiał tajniki chirurgii naczyniowej i kardiochirurgii. Po powrocie podjął pracę w Instytucie Kardiologii w Warszawie, po czym zaczął kierować Katedrą i Kliniką Kardiochirurgii w Zabrzu. To właśnie tam 5 listopada 1985 roku przeprowadził pierwszy w Polsce przeszczep serca; operację, która rozsławiła Polskę oraz wybitnego chirurga na cały świat. Proces poprzedzający dokonanie transplantacji był jednak ciężkim do pokonania; poczynając od znalezienia dawcy, na uzyskaniu zgody na przeprowadzenie operacji kończąc. Docentowi na tamten dzień, Zbigniewowi Relidze podczas transplantacji serca pomagał jeden tylko członek zespołu. Dawcą dla 62 letniego mężczyzny okazała się ofiara wypadku samochodowego, u której stwierdzona została śmierć mózgu. Transplantacja serca powiodła się, a pacjent na którym ją wykonano żył przez kolejne dwa miesiące. Zmarł w wyniku zakażenia sepsą, która wywołana została przyjmowaniem dużej ilości leków jakie obniżyły odporność organizmu pacjenta. Pomimo późniejszej śmierci biorcy, przeszczep został uznany za ogromny sukces i wyznaczył nowy szlak dla nauk chorób serca.
Na tym osiągnięciu Zbigniew Religa nie poprzestał, w późniejszych latach dokonał jeszcze pierwszego w Polsce przeszczepu płuc i serca; przyczynił się do stworzenia prototypu sztucznego serca i zastawki biologicznej; oraz przeprowadził zabiegi leczenia przewlekłej zatorowości płucnej.
Zbigniew Religa pozostaje postacią, która utorowała nowy bieg myślowy w dziedzinie transplantacji. Dla wielu, to co dotąd wydawało się niemożliwe okazało się być osiągalnym. Wraz z początkami transplantacji organów zaistniała szlachetna myśl o nowodostępnych metodach ratowania życia drugiego człowieka. W tej chwili transpalantacje serca przeprowadzane są w Polsce i na świecie z dużą częstotliwością, a liczba osób deklarujących swoją chęć pozostania dawcą organów rośnie z dnia na dzień.
Oddanie narządu do transplantacji polega na jego przekazaniu osobie oczekującej na przeszczep. Organy, których przekazaniu możemy się poddać to serce, płuca, jelito cienkie, trzustka i wątroba. Często w przeszczepach wykorzystywane są również skóra, tkanka kostna, rogówka i zastawki serca. Jedna osoba jest w stanie uratować lub udoskonalić życie kilku osób oczekujących na przeszczep. Pobór organów odbywa się tylko i wyłącznie po stwierdzonej śmierci dawcy bądź podczas sztucznej wentylacji dawcy kiedy śmierć mózgu została stwierdzona. Rozróżniamy dwa typy dawstwa; żywe i pośmiertne. Dawstwo żywe zakłada pobranie tkanek, komórek lub narządów od dawcy w celu uratowania życia czekającego na transplantację. Przeszczepy takie dokonywane są w linii prostej pokrewieństwa. W wyjątkowych wypadkach dopuszcza się zgodę sądu rejonowego na dokonanie transplantacji, jeśli wyżej wspomniane pokrewieństwo nie zachodzi pomiędzy osobami dawcy i biorcy. Dawcą może zostać osoba posiadająca pełną zdolność prawną, wyrażająca dobrowolną zgodę na transplantację i przekazanie organu, bądź organów dla określonego dawcy. Dawstwo pośmiertne zakłada pobranie tkanek, komórek czy organów od osoby która za życia nigdy nie wyraziła sprzeciwu na bycie dawcą w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów. Stanowi to tak zwaną domniemaną zgodę na dawstwo i jest zgodne z obowiązującym prawem polskim. Promowane jest jednak podpisanie oświadczenia, które wyraża chęć pozostania dawcą organów i jego noszenie przy sobie na znak świadomie podjętej o tym decyzji. Formularz taki jest dostępny na stronie www.dawca.pl
By dołączyć do rejestru dawców w Wielkiej Brytanii, czyli tak zwanego NHS Organ Donor Register należy udać się na stronę www.organdonation.nhs.uk lub zadzwonić pod numer telefonu 0300 123 23 23 ( infolinia wyłącznie w języku angielskim). Warto zapamiętać, że nie ma znaczenia kiedy wyraziło się zgodę na bycie dawcą, zawsze od tej decyzji można odstąpić. Podpisując zgodę pamiętajmy jednak by decyzja podjęta była rozsądnie i bez nacisku osób trzecich. Wypełnienie formularza trwa zaledwie 2 minuty, a podarować możemy komuś wiele szczęśliwych lat. Warto o tym pomyśleć.